เราทุกคนทราบดีอยู่ว่าสิ่งที่แน่นอนที่สุดในชีวิตคือการเปลี่ยนแปลง The most constant thing in life is change
ดังนั้น หากจะเปรียบเทียบคุณสมบัติของบุคคลที่ประสบความสำเร็จกับบุคคลที่ไม่ประสบความสำเร็จในชีวิตแล้วนั้น เราจะพบว่าศักยภาพในการปรับตัวคือคุณสมบัติที่สำคัญมากกว่าความฉลาดหรือ IQ
การฝึกให้ลูกรู้จักว่า ชีวิตคือการเปลี่ยนแปลง การอยู่รอดและความสุขของชีวิตนั้น คือ การรู้จักอยู่กับปัจจุบันและการปรับตัวให้เป็น การปรับตัวกับภาวะโลกและภาวะสังคมที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาในทุกมิติ จะทำให้เราเรียนรู้ที่จะยอมรับสิ่งต่างๆที่เข้ามากระทบชีวิตได้ดีขึ้น
ยกตัวอย่าง เช่น คนที่ปรับตัวได้ดีจะสามารถรับมือกับอุปสรรคได้ เป็นผู้นำได้ดีและสามารถเรียนรู้ได้เร็วกับเครื่องมือการสื่อสารหรืออุปกรณ์ที่ทันสมัย
เรื่องการศึกษาก็เช่นกัน ศักยภาพในการปรับตัวและความยืดหยุ่น (Flexibility and Adaptability) คือสององค์ประกอบที่จำเป็นสำหรับศตวรรษที่ 21 ในงานวิจัยที่ทำโดย Journal of Educational Psychology 2019 พบว่า องค์ประกอบที่ทำให้เด็กมีความสุขในการเรียนและการใช้ชีวิตโดยรวมมาจากศักยภาพในการปรับตัวของเด็กเป็นสำคัญ
เด็กที่ปรับตัวเป็นจะมีความพร้อมที่จะเรียนรู้วิชาและเนื้อหาใหม่อยู่เสมอ พร้อมที่จะเรียนกับครูคนใหม่ สามารถทำงานกับเพื่อนที่หลากหลาย เรียนรู้องค์ความรู้ใหม่ๆ เล่นกีฬาที่ไม่เคยเล่นมาก่อน เข้าสังคมได้อย่างเป็นธรรมชาติและหาความท้าทายให้ตัวเองอยู่อย่างต่อเนื่อง ในฐานะพ่อแม่สามารถช่วยลูกได้โดยวิธีการดังต่อไปนี้
1.ควรสอนให้ลูกรู้จักในความไม่สมบูรณ์บ้าง แทนที่จะให้ลูกรู้สึกว่ามีทุกอย่าง คุยกับลูกถึงความแตกต่างระหว่างความต้องการกับความจำเป็น คนที่มีทุกอย่างไม่ได้แปลว่าเป็นคนที่มีความสุขที่สุด
2 การรู้จักกับความผิดหวังหรือการเรียนรู้ที่จะล้มให้เป็น คือยาที่จะช่วยให้เด็กเข้มแข็ง อย่ากดดันว่าลูกต้องได้เกรด 4 ตลอดเวลา หากเขาพลาด เราควรสนับสนุนและพร้อมให้คำปรึกษาแก่ลูกได้
3. หากต้องการให้เขาเรียนรู้ที่จะปรับตัวรับความเปลี่ยนแปลง พ่อแม่ควรทำให้เห็นเป็นตัวอย่าง เด็กจะเรียนรู้และซึมซับแนวความคิดและพฤติกรรมจากพ่อแม่
ความเปลี่ยนแปลง หรือ Change นั้นเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ดังนั้น ในฐานะครู หรือพ่อแม่ เราควรสนับสนุนให้เด็กเริ่มเผชิญกับสิ่งดังกล่าวด้วยตัวของเขาเอง เด็กสามารถที่จะเรียนรู้ในการปรับตัวได้ดีกว่าผู้ใหญ่
ดังนั้น หากเริ่มสอนให้เค้ารู้จักปรับตัวตั้งแต่เด็ก เขาจะกลายเป็นผู้ใหญ่ที่มีความสุขในชีวิตต่อไปดังเช่นที่ ชาร์ล ดาร์วิน เคยกล่าวว่า ไม่ใช่เผ่าพันธุ์ที่แข็งแกร่งที่สุดหรือฉลาดที่สุดจะอยู่รอดแต่คือคนที่สามารถปรับตัวรับความเปลี่ยนแปลงได้ดีที่สุดต่างหากที่จะประสบความสำเร็จ
ดร.อภิรมณ อุไรรัตน์ มหาวิทยาลัยรังสิต